Twijfel je weleens of je die of dat moet gebruiken? Dan hebben we goed nieuws: eigenlijk is het heel erg makkelijk.

Wanneer gebruik je die en dat?

Die en dat zijn betrekkelijke voornaamwoorden: ze verwijzen ergens naar. Die verwijst naar de-woorden en dat verwijst naar het-woorden. Dus:

Ik heb zin in de lente, want die heb ik in mijn bol.

Hij sprintte naar de trein, maar die reed net voor zijn neus weg.

Mijn hond blafte naar een meisje dat een rode hoed droeg.

Hoe gebruik je die en dat verkeerd?

Dat klinkt als een eenvoudige regel. Maar het gaat toch vaak fout, vooral in de gesproken taal. Je hoort dan bijvoorbeeld: ‘het meisje die’, of ‘het team die’. Vooral het-woorden worden vaak gekoppeld aan die, terwijl het dat zou moeten zijn. En als je met iemand praat, is dat niet zo erg. Maar gaat het om een geschreven tekst? Dan is het wel belangrijk om hier goed op te letten.

Is er nog een uitzondering op deze regel?

Die voor de-woorden, dat voor het-woorden: niets meer aan doen, zou je zeggen. Maar het Nederlands zou het Nederlands niet zijn als er niet tóch een uitzondering zou bestaan. Want gebruik je een uitbreidende bijvoeglijke bijzin waarbij ’t het-woord een persoon is? Dan is die tóch mogelijk.

Een uitbreidende bijvoeglijke bijzin, wat is dat ook alweer? Dat is een bijzin die extra informatie geeft over het zelfstandig naamwoord. Je kunt deze uitbreidende bijzin zonder problemen weglaten en dan klopt de rest van de zin nog steeds. Kijk maar naar deze twee voorbeelden:

Het dochtertje van mijn vriendin, die nu nog vijf jaar oud is, viert morgen haar verjaardag.

Het boze kind, die niet naar bed wilde, schreeuwde het uit.

En bij zo’n uitbreidende bijvoeglijke bijzin is het dus wél correct om die te gebruiken bij een het-woord.

Maakt dit het onnodig ingewikkeld voor jou? Houd je dan gewoon aan de regel dat de en die bij elkaar horen, en het en dat ook. Dan zit je in elk geval goed.

Zie je door alle regels en uitzonderingen het bos niet meer?

En heb je hulp nodig met je blogs, brieven of beleidsstukken? Neem dan contact met ons op. Wij helpen graag met alle dietjes en datjes.

  • Combineren van informatie van meerdere websites: waar moet je op letten?
  • Snelle suggestie #7: streepje naar links of rechts?
  • Snelle suggestie #5: irriteren en ergeren